Ttarttalo argitaletxeak argitaratu du Wonder Ponderreko liburu-jokoen euskarazko edizioa.

www.ttarttalo.eus

Zer da Wonder Ponder?

Wonder Ponder, Ikus-filosofia haurrentzat disziplinarteko proiektu berritzailea da. Material artistiko pizgarri baten bitartez, adin guztietako haurrak akuilatzen ditu beren mapa filosofiko propioak gara ditzaten filosofiaren gune tematiko handienetako batzuei buruz. Aldi berean, pentsamendu kritiko eta independentea sustatzen du modu jostagarri eta erakargarrian.

Wonder Ponder kaxetan liburu-jokoak eskaintzen dira, gai filosofikoen gainean pentsatu eta hitz egiteko. Zenbait irudi-egoera bitxik eta jakin-nahia eragiten duten hainbat galderak osaturiko ikus-mapetatik abiatuta, erabiltzaileen pentsamena kinatzea dute helburu. Bakarka nahiz taldean erabiltzeko, etxean nahiz hezkuntza-esparru formal eta ez formaletan.

Materiala 

Kaxa bakoitzeko edukia:

 . 14 kartulina. Bakoitzean egoera edo eszena bat azaltzen da, ilustrazio apropos baten bidez pentsamendu filosofikora salto egiteko.  
. 100 galderatik gora kartulinen atzealdean, hausnarketa aberats eta gidatua pizteko, baina ez aurretiaz ezarritako ondorioetara zuzendua.
. 3 orri huts, norberaren egoera filosofikoak eta galderak islatzeko.
. Ikus-filosofia gida haur eta helduentzat.
. Erabilera-proposamenak
. Horma-irudi tematikoa (A3)

Erabilera edo irakurketa
Wonder Ponder bakarka edo taldean erabiltzeko pentsatuta dago, heziketa-esparruan, nahiz jolas- edo familia-giroan.

Diseinua
Materialaren diseinu intuitiboak, galderak jolas gisa aurkezten dituenez gero, erraztu egiten ditu hala irakurketa nola haurraren eta irudien arteko elkarrekintza, baita bitartekariarena ere, balego.

Webgunea
Wonder Ponder webguneak kalitatezko material lagungarria eta beste jarduera osagarri batzuk eskaintzen dizkie haur, familia eta irakasleei.

Adina
Adin guztietarako gomendagarria da.

Hartzaileak
-    Haur literaturan eta kalitatezko heziketa-materialean interesaturiko publikoa, oro har.
-    Hezkuntza berritzailean interesaturiko irakasle eta bitartekariak.
-    Haurrentzako Filosofia eta filosofia praktikoa bideratzen duten irakasle eta hezitzaileak.
-    Hizkuntza Eskola edo akademietako irakasleak
-    Psikologian eta terapian diharduten profesionalak eta elkarteak.
-    Erakundeak eta liburutegiak

 Sortako izenburuak eta gaiak
1.  Mundu krudela (krudelkeriari buruz).
2.  Ni, pertsona (nortasunari eta pertsonen eta roboten arteko desberdintasunei buruz). 

 
Egileak

Ellen Duthie, Wonder Ponder kontzeptuaren eta testuen sortzailea. Idazlea, irakaslea, blogaria eta itzultzaile aditua haurrentzako literaturan eta filosofian. Espainiar estatuan jaioa baina britainiarra naziotasunez, Filosofian lizentziatua eta masterduna da Edinburgoko Unibertsitatetik.

Daniela Martagón, Wonder Ponder proiektuaren ilustratzaile eta egilekidea. Marrazkilaria eta jostailu-asmatzailea, Mexikoko Barruti Federalean jaio zen. Ikus Arteetan lizentziatua da Mexikoko Unibertsitate Nazional Autonomotik, eta diploma dauka marrazketa, diseinu grafiko eta web diseinuan.

Tailer eta eskoletan egindako lan aktibotik sortutako materiala

Wonder Ponder, Ikus-filosofia haurrentzat, Ellen Duthiek familia, tailer eta eskoletan izandako esperientziatik sortu zen. Ellenek “Filosofia hirulaubost!” programa lantzen du Haur Hezkuntzako umeekin. Halaber, “Filosofiaren ipuinak” proiektuaren sortzailea ere bada, eta horren inguruko tailerrak eskaintzen ditu Lehen Hezkuntzako hainbat ikastetxeetan.

Bere lan-eskarmentutik, baita haur literatura berritzeko gogotik ere sortu zitzaion “ikus-filosofia haurrentzat” kontzeptua, eta Wonder Ponder proiektuan gauzatu.

Aurreprodukzio-fasean probatu eta doitutako materiala

Daniela Martagonekin 2013an sortutako lehen irudi-egoera edo eszenetatik hona, Ellen Duthiek materialak probatzen jarraitu du ikasgeletan. Halaber, materiala erabili duten irakasle eta bitartekari sare bat ere jarri zen martxan, iruzkinak eta iradokizunak jasotzeko.

Bestalde, Ellenek hainbat eta hainbat saio egin ditu haurrekin, irudiak nola interpretatzen dituzten eta materialak nola funtzionatzen duen ilustratzaileari adierazteko, era horretan behin betiko irudi-egoerak zorroztu ahal izateko.

Horrenbestez, Wonder Ponder haurrekin etxeetan eta heziketa-esparru formal eta ez formaletan burututako langintza aktiboaren emaitza da, ekoiztu baino lehen findu eta biribildua. 

Wonder Ponder eta haurrentzako filosofiaren tradizioa

Haurrentzako filosofiaren kontzeptuak eta praktikak Estatu Batuetan dute jatorria, 70eko hamarkadan Columbia Unibertsitateko Matthew Lipman irakaslea bere ikasleek agertzen zituzten arrazoitze-akatsez ohartu zelarik. Lipmanek Institute for the Advancement of Philosophy for Children (IAPC) delakoa sortu zuen, ikastetxeetan filosofia sartzeko asmoz.

Gaur egun, filosofia haurrentzat —edo filosofia haurrekin, deitura gogokoagoa beste batzuentzat— berrogei herrialdetan baino gehiagotan dago indarrean, hainbat ikuspuntutatik bideratuta baina helburu berdintsuekin, eta sarri askotan Lipmanen obratik edaten duten metodologiekin.

Haurrentzako filosofiako programa gehienen abiapuntua estimulu bat izaten da —ipuin bat, pelikula zati bat, esaldi bat edota argazki bat—, tranpolin antzera erabiltzen dena elkarrizketa filosofikoa eragiteko.

Jende ugari dabil munduan haurrentzako filosofia lantzen eskoletan eta eskoletatik kanpo. Ondorioz, material franko sortu da —material bikaina— irakasle eta bitartekarientzat. Hala izan arren, ez dago Wonder Ponder proiektuaren antzeko ezer.

 Heziketa filosofikoaren erronka nagusietako bat honako hau da: nola trebatu burua pentsamendu filosofiko “jasoago” edo konplexuago baten berezko loturak edo elkarketak egiten hasteko.

 Wonder Ponder kaxetako irudi-egoera edo eszena gisa eskaintzen diren ikus-estimuluak pentsatuta daude osotara jorratu beharreko gune tematikoaren ikus-mapa aurkezteko, baita erabiltzaileak-irakurleak-jokalariak bere mapa kontzeptual (edo filosofiko) propioa eraikitzeko ere.

Irudi-egoera bakoitza berariaz diseinatu da elkarrizketa sortzeko bere kabuz, edota multzoan hartuta, edota kaxa bakoitzeko beste irudi-egoerekin erkatuz edo konparatuz.

 Metodoak eskaintzen duen maparen zabaltasunak eta materiala aurkezteko sistemak abstrakzio-prozesuari ekiten eta gaiak filosofikoki ulertzen lagunduko digute, ia-ia konturatu gabe.

 Materialaren izaerak, bere ikusgarritasunagatik, beste eragin bat ere badu: gogoan irauten duela denboran zehar. Buruak lanean jarraitzen du hainbat egun, aste edo hilabete geroago. Horrenbestez, materiala bera aberastu eta sendotu egiten da berriz hartzen denean. Arian-arian, galdera handiei buruzko, munduari buruzko eta mundu horren parte garen guri-geuri buruzko mapa filosofikoa osatzen lagunduko digu. 

Wonder Ponder eta “ez fikziozko” haur literaturaren tradizioa

Wonder Ponder “ez fikziozko” haur literaturaren esparruan ere kokatzen da. Tradizio horrek badauka zerikusirik, adibidez, ekintza eta esperimentazioa lehenestearekin harrera pasiboaren kontra; edota norberaren hausnarketa-gaitasunari eustearekin kanpotik emandako egiak onartzerakoan. Liburuak tresna eraldagarri eta eraldatzailetzat hartzen dituztenez gero, Bruno Munari, Enzo Mari edota Katsumi Komagata-ren liburuak inspirazio-iturri izan dira materiala taxutzean.